ในภาวะที่ทุกคนต้องเผชิญผลกระทบจากภาวะโลกเดือด พลังงานสะอาดจึงกลายเป็นความหวังสำคัญที่จะช่วยให้เรารับมือกับวิกฤตนี้ได้ แต่คุณทราบหรือไม่ว่า..ปัจจุบัน ผู้หญิงที่อยู่ในตำแหน่งผู้นำของอุตสาหกรรมพลังงานสะอาดมีเพียงราว 15% เท่านั้น

แม้ประเทศไทยจะถือเป็นประเทศผู้นำด้านการมีส่วนร่วมของผู้หญิงในภาคพลังงานของเอเชียแปซิฟิก แต่ผู้หญิงกลับมีบบาทในตำแหน่งผู้นำในอุตสาหกรรมนี้เพียง 23% เท่านั้น ซึ่งยังคงถือว่าน้อยมากเมื่อเทียบกับสัดส่วนของผู้ชาย

คุณสาลินี เฮอร์ลีย์ ภาพจาก ซันสว่าง

วันนี้เราจึงอยากชวนคุณมารู้จักกับผู้หญิงท่านหนึ่งที่เป็นต้นแบบ ที่แสดงให้เห็นอย่างชัดเจนว่า ‘ผู้หญิงคือหนึ่งในกำลังสำคัญในการขับเคลื่อนพลังงานสะอาด’ คุณสาลินี เฮอร์ลีย์ หนึ่งในผู้เข้าร่วมโครงการผู้ประกอบการโซลาร์ (SolarSTEP) ของนิวเอเนอร์จี้เน็กซัสเมื่อปีที่ผ่านมา

คุณสาลินีเป็นวิศวกรเครื่องกลผู้เชี่ยวชาญด้านพลังงานแสงอาทิตย์ และเป็นผู้ก่อตั้ง ซันสว่าง (SunSawang) ธุรกิจเพื่อสังคมที่นำระบบผลิตไฟฟ้าพลังงานแสงอาทิตย์สำหรับใช้ในครัวเรือน และโคมไฟแสงอาทิตย์ไปติดตั้งในชุมชนตามแนวชายแดนไทย–เมียนมา นอกจากนี้ เธอยังดำรงตำแหน่งผู้อำนวยการโครงการของ Border Green Energy Team (BGET) ซึ่งเป็นองค์กรที่ทำงานเพื่อขยายการเข้าถึงพลังงานสะอาดในพื้นที่ชายแดน

เส้นทางของคุณสาลินีในสายพลังงานแสงอาทิตย์เริ่มต้นขึ้นเมื่อเธอเดินทางไปศึกษาต่อทางด้านวิศวกรรมพลังงานแสงอาทิตย์ที่ประเทศสหรัฐอเมริกา หลังจากเรียนจบ เธอกลับมาประเทศไทยพร้อมความตั้งใจที่จะนำความรู้ที่ได้มาช่วยพัฒนาสังคม ในช่วงแรก เธอทำงานผ่านรูปแบบองค์กรไม่แสวงหากำไร (NGO) ผ่านการขอทุนจากแหล่งทุนต่าง ๆ เพื่อนำระบบโซลาร์ไปติดตั้งให้กับชุมชนในพื้นที่ห่างไกลโดยไม่คิดค่าใช้จ่าย แต่เมื่อเวลาผ่านไป เธอพบว่ารูปแบบนี้ไม่สามารถดำเนินต่อได้อย่างยั่งยืน จึงเริ่มตั้งคำถามว่า “จะทำอย่างไรให้โครงการสามารถอยู่ต่อได้ในระยะยาว”

จากคำถามนั้นเอง เธอจึงเปลี่ยนแนวทางมาเป็นธุรกิจเพื่อสังคมที่เปิดให้ชุมชนสามารถผ่อนจ่ายระยะยาวได้ และเพื่อให้มีเงินทุนหมุนเวียนในการดำเนินงานที่ยังสามารถให้บริการดูแลระบบได้อย่างต่อเนื่องอีกด้วย

“การติดตั้งฟรีอาจช่วยได้ในช่วงหนึ่ง แต่เป้าหมายที่แท้จริงของเราคือการช่วยให้ผู้คนสามารถเข้าถึงพลังงานได้อย่างยั่งยืน และพึ่งพาตนเองได้ในระยะยาว”

ติดตั้งระบบโซลาร์ที่โรงเรียนมัวโพเกย์ (Maw Poe Kay) ภาพจาก ซันสว่าง

ปัจจุบัน ซันสว่างไม่ได้เพียงแค่นำพลังงานแสงอาทิตย์ไปสู่ชุมชน แต่ยังฝึกอบรม และจ้างคนในพื้นที่ให้เป็นทั้งช่างเทคนิคและตัวแทนขาย เพื่อให้ชุมชนสามารถดูแลกันเองได้ในระยะยาว เมื่อมีไฟฟ้าใช้ชีวิตของผู้คนในชุมชนก็เปลี่ยนไป งานหัตถกรรมอย่างการทอผ้าแม้ในช่วงค่ำก็สามารถทำได้อย่างต่อเนื่อง ช่วยเพิ่มรายได้ให้ครอบครัว และส่งเสริมเศรษฐกิจหมุนเวียนในชุมชน

งานของคุณสาลินีไม่เพียงแต่สะท้อนให้เห็นถึงปัญหาเชิงโครงสร้างที่ฝังรากลึกในระบบพลังงานแสงอาทิตย์ของประเทศไทยเท่านั้น แต่ยังชี้ให้เห็นถึงอุปสรรคต่าง ๆ ที่ยังคงมีอยู่ ไม่ว่าจะเป็นต้นทุนการติดตั้งที่สูง ข้อบังคับที่ซับซ้อน รวมไปถึงความท้าทายของการเข้าถึงสินเชื่อสำหรับภาคครัวเรือน แม้จะมีความพยายามในการปรับแก้กฎระเบียบเพื่อให้การติดตั้ง และการเข้าถึงแหล่งเงินกู้มีความง่ายดายขึ้น แต่ปัญหาเหล่านี้ก็ยังไม่หมดไป อีกทั้งยังสะท้อนถึงความไม่เท่าเทียมที่ยังคงฝังรากลึกอยู่ในระบบ

ติดตั้งระบบโซลาร์ที่โรงเรียนมัวโพเกย์ (Maw Poe Kay) ภาพจาก ซันสว่าง

บทบาทของผู้หญิงในพลังงานสะอาด ไม่ใช่แค่ “ควรมี” แต่ “ต้องมี” เพื่อขับเคลื่อนการเปลี่ยนผ่านอย่างยั่งยืน

โครงการอบรมผู้ประกอบการโซลาร์ (SolarSTEP) ออกแบบมาเพื่อเสริมสร้างทักษะและส่งเสริมบทบาทของช่างเทคนิค และผู้ประกอบการด้านโซลาร์ โดยเฉพาะในผู้หญิงให้สามารถร่วมขับเคลื่อนการเปลี่ยนผ่านสู่พลังงานสะอาดของประเทศไทยได้อย่างแท้จริง การอบรมนี้ถือเป็นหนึ่งในกลไกสำคัญที่ช่วยผลักดันเป้าหมายด้านพลังงานของประเทศ โดยตามแผนพัฒนาพลังงานทดแทนและพลังงานทางเลือก พ.ศ.2561 – 2580 ซึ่งมุ่งเน้นการเพิ่มสัดส่วนพลังงานสะอาดในประเทศไทย

ประเทศไทยตั้งเป้าเพิ่มกำลังการผลิตไฟฟ้าจากพลังงานแสงอาทิตย์ให้ได้ถึง 12,139 เมกะวัตต์ภายในปี 2580 ซึ่งการจะไปถึงเป้าหมายดังกล่าว ไม่ได้ขึ้นอยู่กับนโยบายเพียงอย่างเดียว หากแต่ต้องลงทุนในคน เสริมศักยภาพของผู้หญิง และขยายการเข้าถึงโซลาร์รูฟท็อปให้ครอบคลุมทั่วประเทศไทย

โครงการ SolarSTEP ได้ดำเนินการมาแล้วกว่า 7 ครั้งในพื้นที่ภาคกลาง ภาคเหนือ และภาคใต้ของประเทศไทย โดยมีผู้เข้าร่วมกว่า 200 คน ความพยายามครั้งนี้เกิดขึ้นจากความร่วมมือของกับหน่วยงานทั้งภาครัฐและเอกชน ได้แก่ พีอีเอ เอนคอม สมาร์ทโซลูชั่น พีอีเอ เอนคอม อินเตอร์เนชั่นนอล และบริษัทลองจิ

ผู้เข้าร่วมอบรมโครงการผู้ประกอบการโซลาร์ SolarSTEP 2024 พร้อมด้วยคุณสาลินี เฮอร์ลีย์

หากเราต้องการเห็นอนาคตของพลังงานสะอาดที่ยั่งยืนและเป็นธรรม การมีส่วนร่วมของผู้หญิงคือกุญแจสำคัญ การส่งเสริมบทบาทของผู้หญิงในภาคพลังงานไม่ใช่แค่เรื่องที่ “ดูดี” หรือ “ควรทำ” แต่คือสิ่งที่ “ต้องทำ” หากเราต้องการเห็นการเปลี่ยนแปลงที่เท่าเทียมและเกิดขึ้นได้จริง

ร่วมเป็นส่วนหนึ่งในการขับเคลื่อนพลังงานสะอาดที่ยั่งยืน และเปิดกว้างให้กับทุกคน เรียนรู้เพิ่มเติมเกี่ยวกับงานของเราได้ที่นี้